Konut piyasası yılın ikinci yarısında canlanmaya başladı. Uygulanan kampanya ve indirimler sayesinde satışlar yükseldi. Fiyatların düştüğünü gören tüketiciler, bu fırsatı kıymetlendirerek farklı yatırım araçlarından vazgeçerek gayrimenkule yöneldi. Temmuz’da başlayan ve ağustos ile eylülde devam eden talep ile birlikte, 9 aylık konut satışları geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 5.2 artarak 947 bin adedi aştı.
ARTAN TALEP STOKLARI ERİTİYOR
Artan talep, satılık konut arzında bir düşüşe yol açtı. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) ile emlak ilan sitesi sahibinden.com’un ekim ayı raporu bu durumu net bir halde ortaya koydu. Rapora nazaran; eylülde satılık konut ilan sayısı ülke genelinde ve üç büyük kentte azaldı. Ülke genelinde satılık konut arzı geçen aya nazaran yüzde 5.1 (860.009’dan 815.839’a), İstanbul’da yüzde 4.5 (207.533’ten 198.119’a), Ankara’da yüzde 5.6 (88.634’ten 83.639’a), İzmir’de ise yüzde 5 (62.352’den 59.237’ye) oranında gerileme yaşandı.
Ancak tıpkı kaynağa nazaran, ağustosta ülke genelinde satılık konut arzı bir evvelki aya nazaran yalnızca yüzde 0.1 azalmışken, temmuzda ülke genelinde ve üç büyük kentte artış gözlemlenmişti. Bu durum, artan talep ile birlikte stoklardaki erimenin hızlandığını gösteriyor.
İHTİYACIN GERİSİNDE KALDI
Satışlardaki artış, daha fazla kişinin konut sahibi olması açısından olumlu bir gelişme olsa da üretimdeki düşüş, arz açısından tasa verici bir durumu ortaya koyuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, ülke genelinde ikinci çeyrekte yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 22,7, daire sayısı yüzde 28,9 ve yüzölçümü yüzde 30,9 oranında azaldı. İkinci çeyrekte inşası için ruhsat verilen bina sayısı 24 bin 82, daire sayısı ise 137 bin 210 olarak belirlendi. Böylelikle, pandemi tesirindeki 2019 hariç tutulduğunda, 2009’dan sonraki en düşük ikinci çeyrek verisi kaydedilmiş oldu.
Sektör uzmanları, Türkiye’de her yıl 800-850 bin yeni konuta muhtaçlık olduğunu vurguluyor. Lakin bu yılın birinci yarısında alınan ruhsat sayısı yaklaşık 314 bin civarında kaldı. Ayrıyeten, ruhsat alınması inşaatın çabucak başlayacağı manasına gelmiyor; inşaat süreci başlasa bile tamamlanması için ortalama 1,5-2 yıl beklemek gerekiyor. Geçen yıl üretimde bir toparlanma yaşanmış olsa da, 2018’den bu yana alınan ruhsatlar gereksinimlerin gerisinde kalmış durumda, bu da arz açığının giderek büyümesine neden oluyor.
İKİNCİ EL STOKLARI DA ZAYIFLADI
Sektör uzmanları, arzdaki azalmanın kiralar ve fiyatlar üzerinde baskı oluşturacağını, bunun da 2025 yılında daha besbelli hale geleceğini söz ediyor. Yeni konut üretimindeki düşüş, bir müddet ikinci el satışlarıyla telafi edilse de, artık ikinci el stoklarının da zayıfladığına dikkat çekiliyor. Uzmanlar, üretimi hızlandırmak için acil adımlar atılması gerektiğini vurguluyor.
Sektör temsilcileri, konut üretiminin temel ham hususunun arsa olduğunu fakat yüksek arsa maliyetleri nedeniyle gereksinimi olan kesite kâfi üretim yapılamadığını belirtiyor. Bu nedenle, kamuya ilişkin emlakta kamu-özel bölüm işbirliği ile erişilebilir konut üretiminin teşvik edilmesi gerektiğini vurguluyorlar. Böylelikle uygun fiyatlı konutlar, toplumsal kiralık konutlar ve dönüşüme girecek konutlar için rezerv konut inşa edilebileceği söz ediliyor. Son iki yıldır gündemde olan bu teklif için dal dernekleri ile kamu yetkilileri ortasındaki görüşmeler devam ediyor.
