Bartu Eken’in “Savaşlarda ‘Ölçülü misillemeler’ modası başladı, pekala artık ne olacak?” başlıklı yazısı formda;
Önce İran, sonra İsrail..
İki ülke ortasında karşılıklı ataklar devam ediyor.
Hemen her gün “yaklaşan üçüncü dünya savaşı” ikazları yapılırken, bir ayrıntı dikkat çekiyor.
Çatışmaları geri dönülemez bir noktaya taşımaktan çekinen devletler, perde gerisinden birbirini “saldırıya hazır” olun diyerek uyarıyor.
Hem tedbir almalarını sağlıyor, hem de halkları üzerinde siyasi otoritelerini müdafaayı sürdürüyor.
Bunun birinci örneklerinden birini, İran, ABD tarafından öldürülen Kasım Süleymani’nin intikamında uyguladı.
İtirafı, 5 Kasım’daki seçimlerde bir kere daha aday olan Donald Trump’tan yapmıştı..
Trump, İran’ın, Irak’taki ABD üslerine düzenlediği hücum öncesinde, kendilerine bilgi verdiğini duyurdu..
Askerlerin inançlı bir noktaya çekildikten sonra, İran’ın saldırısının gerçekleştiğini tabir etti.
İran’ın İsrail’e yönelik yeni dalga “misilleme” taarruzlarında da bu durum yaşanıyordu.
Her ne kadar Ekim ayındaki operasyon, görece daha yıkıcı olsa da, tek bir İsrail askerinin ya da sivilin ölüp yaralanmaması dikkat cazipti.
İsrail misillemeden evvel vatandaşlarını sığınaklara indirdi.
Kimsenin burnu bile kanamadan, İran zafer ilan etti.
Tahran sokaklarında kutlamalar yapıldı.
Ve iktidar, İsrail’e ağır bir darbe vurulduğunu açıkladı.
İsrail’in Tahran başta olmak üzere birçok askeri noktaya düzenlediği ölçülü misillemesinde de gibisi bir yol izlediği öne sürüldü.
Rus medyasına nazaran, Tel Aviv, ABD’li yetkililerle bağlantıya geçti.
Washington, Tahran’a haber verdi.
Ardından, İsrail’in günler evvelce duyurduğu misilleme operasyonu başladı.
Füzelerin birçoğu havada imha edilirken, kayda kıymet bir hasar meydana gelmedi.
Sadece iki İran askeri hayatını yitirdi.
ABD ve İngiltere bu misillemenin “yeterli” olduğunu duyurdu.
İran’ın yeni bir akına kalkışmaması gerektiği uyarısı yaptı.
İsrail Ordu Sözcüsü Daniel Hagari de “saldırılar sona erdi” dedi.
“Karşılık gelirse yeni bir taarruz yapmak zorunda kalırız” cümlesini kullandı.
Dolayısıyla, İsrail’in, İran’la topyekün bir savaş istemediğini, bunu büyük ölçüde ABD baskısı sebebiyle istemediğini söyleyebiliriz.
İran idaresinin de, Batı bloğuyla savaşmamak ismine, İsrail’e direkt savaş ilan etme niyetinde olmadığı aşikar.
İki iktidar da milliyetçi ve dini temellere dayalı idarelere sahip.
Dolayısıyla otoritelerini korumak için “şeytanla” gayret etme retoriğini tekrarlıyorlar.
İran, ABD ve İsrail’i “büyük şeytan” olarak tanımlıyor.
Gazze Kasabı Netanyahu ise “lanetli devletler” olarak, İran ve müttefiki olan, Irak, Suriye, Lübnan üzere ülkeleri gösteriyor.
Bu sebepten misillemelerin ölçülü olduğu yeni bir periyoda girdik.
ÖLÇÜLÜ MİSİLLEMELERDE ÖLÇÜ KAÇAR MI? KAÇARSA NE OLUR?
Değişen dünya sisteminde çok kutupluluk ön plana çıkarken, özellikle ABD ve Rusya mevcut güçlerini korumak isteyecektir.
Çin de bölgede daha etkin bir siyaset izleme çabasında.
Bu sebepten, ABD’nin Orta Doğu’da, İsrail, Mısır ve Körfez Ülkeleriyle oluşturduğu ittifakı, dağıtmamak önceliği.
Bu çizgide, Arap ülkeleri, İsrail’le barıştırıldı.
İran ve ülke dışındaki güçlü ağına yönelik bir kalkan oluşturuldu.
Ancak Çin’in attığı Tahran-Riyad yakınlaşması adımı, bölgede kıymetli bir denklem değişikliğine yol açtı.
Husileri mağlup edemeyen Arap Koalisyonu, Yemen’in büyük bir kısmının İran takviyeli Husiler tarafından yönetilmesine göz yumdu.
Ve tesir alanlarını Sudan, Libya üzere ülkelerde genişletme siyasetini benimsedi.
Tahran da mutabakat gereği olarak özellikle Irak ve Suriye’de Sünni nüfusun amaç alınmasını engellemeye çalışıyor.
Haşdi Şabi’nin geçtiğimiz yıllara kıyasla Sünnilere yönelik ayrımcı aksiyonlarının azaldığını görmek mümkün.
Husiler ve öteki güçler de Körfez topraklarına yönelik taarruzlarını durdurmuş durumda.
Bu çizgide, misillemenin ölçüsünün kaçması ve topyekün bir savaş, öngörülemez bir silsileyi başlatabilir.
Dolayısıyla, evvelce bir toprağın ihlali ya da farklı bir ülkede gerçekleştirilen akın, “savaş sebebi” olarak kabul edilirken;
Artık bu manada bir esneklik sağlandığını görmek mümkün.
Bunun bir diğer örneğini de Lübnan’da yaşıyoruz.
İsrail her gün gerçekleştirdiği pervasız ataklara karşın, Lübnan’a savaş açmadığını defaatle tekrarlıyor.
Ellerindeki imkan yetersizliği sebebiyle karşılık veremeyen Lübnan hükümeti de bu durumu kabullenmiş durumda.
Uluslararası hukuku ve Birleşmiş Milletler’i misyona çağırıyorlar.
Fakat, Gazze’de olduğu üzere bu hususta da bir adım atılacağı konusunda umutvar değiller.
En düzgün ihtimalle Hizbullah’ın Litani Irmağı’nın kuzeyine çekilmesini kabul ediyorlar.
Ancak tüm bunlar olurken İsrail ordusunun kara savaşındaki başarısızlığı da dikkat çekiyor.
Hizbullah, başkan takımının tamamını kaybetmesine karşın, sokak savaşında hala güçlü.
Kısıtlı ilerleme İsrail’e değerliye mal oluyor.
Hemen her gün gerçekleşen hücumların akabinde askerlerin morali bozuluyor.
Konuta dönen İsrailli askerlerin büyük bir kısmı akıl hastanelerinde tedavi görüyor.
Bir de Gazze’deki rehineler var tabi.
Tüm bunlar Netanyahu hükümetinin elini zayıflatıyor.
Netanyahu da daha fazla şiddete ve kelamda dini motivasyona dayanarak iktidarını sürdürmeye çalışıyor.
Ancak bu barbarlığı ne kadar sürdürebileceği muamma.
Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda, misillemelerin ölçüsünün kaçacağını düşünmek güç.
Zira sivillerin çektiği acı büyük olsa da, yeni denklemlerde iktidarlar, kendilerini besleyebilen bu çatışma sayesinde;
İç siyaseti ilgilendiren iktisat, eğitim, altyapı üzere bahislerden “savaş var” gerekçesiyle kaçabiliyor..
Bartu Eken – Haber7